روزه برای مشاغل سخت
روزه برای مشاغل سخت
جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه پرسشی را در رابطه با روزه مشاغل سخت مثل نانوایی، کارگران کورههای آجرپزی و ذوبآهن و دیگر اقشار جامعه که روزه گرفتن برای آنها بخصوص در فصل تابستان بسیار مشکل میباشد مطرح کردهاند. در این نوشته متن پرسش مطرح شده و پاسخ حضرت آیت الله طحانی نیز آورده شده است.
پرسش
بسمه تعالی
با عرض سلام و تحیّت با توجه به اینکه ماه رمضان نزدیک است و معمولا کارگران نانوایی، کورههای آجرپزی، ذوب آهن و جوانان مشغول به امتحانات آخر ترم به خاطر داغی هوا توان روزه گیری ندارند و از سوی دیگر هر روز مسافرت رفتن تا ۲۳ کیلومتر آنان را دائم السفر میکند و باز مشکل باقی میماند. و خوردن مکرر روزه به دلیل داغی هوا و ناتوانی، حالت مناجات را از شخص میگیرد و شخصی که روزه خود را هر روز خورده است به جهت اینکه روزه نگرفته خود را گنهکار میداند و نه تنها حال دعا ندارد بلکه ممکن است چون خود را جهنمی میداند به گناهان دیگری نیز اقدام کند.
حضرتعالی برای حل این معضل چه راه حلی پیشنهاد میکنید زیرا روزهخواری اکثریت به دلیل ناتوانی، شهرها را از حالت روزهداری خارج میکند و همچنین فتوای «روزهخواری حرام است» بدون استدلال عقلایی امروزه مشکل گشا نیست. به ویژه که بدی آب و هوا بر اکثریت افراد حالت ناتوانی را عارض کرده است و روزه خواری مخفیانه اکثریت و در ظاهر خود را روزهدار نشان دادن جامعه دینی را به سوی ظاهرسازی و ریاکاری پیش میبرد.
با توجه به این مشکلات، آیا میتوان روزه داری را مقول به تشکیک دانست و گفت: افراد سالم و بیکار یا دارای کار اداری آسان که به راحتی توان دارند تا شب روزه بگیرند باید روزه بگیرند. زیرا دین افراد را مکلف کرده است ولی در حد وسع، نه در حد توان (لا یکلف الله نفسا الا وسعها) ولی سایر افراد که به راحتی نمیتوانند روزه بگیرند از اذان صبح روزه را شروع کنند و تا وقتی که وسعشان میرسد ادامه دهند و پس از آن میتوانند افطار کنند. زیرا (لا یکلف الله نفسا الا وسعها) منتهای مطلب اگر او تا عصر را روزه گرفته است، روزه اش کامل است و قضا ندارد زیرا در قرآن آمده (و اتموا الصیام الی اللیل) و «الی» تا شروع شب را نمیرساند بلکه شروع شب آخرین حد روزه است زیرا نفرموده (صوموا ما بین الحدین من النهار)، «میان دو حد روز را روزه بگیرید» و این دوعبارت بسیار متفاوتند. بنابراین همه افراد اعم از توانمند و ناتوان باید از صبح روزه را شروع کنند ولی آنان که وسعشان نمیرسد تا مغرب روزه بگیرند، وقتی که روز به سوی شب میل یا حرکت کرد میتوانند روزه خود را افطار کنند و قضا هم ندارد زیرا بر آن (و اتموا الصیام الی اللیل) صدق میکند و از نظر عرفی نیز بیشتر روز را روزه گرفته و دین نیز معمولا اکثر را به جای کل قبول میکند. بنابراین اگر کارگران مشاغل سخت از صبح روزه را شروع کنند و هر وقت نتوانستند آن را به شب برسانند اگر از عصر گذشتهاند روزه آنها صحیح است و قضا ندارد. و قضا برای وقتی است که پیش از ظهر چنین فردی بی طاقت شود و کفاره برای کسی است که بدون عذر روزه خود را ابطال کند.
به نظر میرسد که فهم روایات به این گونه نیز امکان دارد، حال نظر تفصیلی حضرتعالی پیرامون مسائل و مشکلات مطرح شده و طرح ارائه شده مورد استدعاست.
توفیق حضرتعالی در فهم و تبیین شریعت بر اساس عقل و فطرت از خداوند خواهانیم.
جمعی از طلاب و فضلای حوزه علمیه
پاسخ
هو العالم
در صورت عدم امکان تعطیلی شغل در روز و یا عدم امکان کار در شب مکلف به صوم باید در هر شب قبل از طلوع فجر نیت صوم بنماید. و در صورت عجز از ادامه امساک در روز میتواند به قدر ضرورت صرف مفطر نماید، تا غروب آفتاب. و بنابر احتیاط بعد از رمضان قضا نماید. این نظر در مورد بیماران دائمی که عجز از ادامه امساک در طول روز دارند جاری است و دیگر قضا بر آنان نیست.
مهدی طحانی
۱۵شعبان ۱۴۳۷
دیدگاهتان را بنویسید