مسائل شُفعه
مسائل شُفعه
هر گاه يكی از دو شريك، تمام يا قسمتی از سهم خود را به غير شريك خود بفروشد، شريك ديگر حق دارد معامله را به نفع خود برگرداند و قيمت تعيين شده را بپردازد و آن را تملك نمايد، اين حق را «حق شُفعه» میگويند.
- (مسأله 1 ) حق شفعه فقط در مالی كه مشاع و مشترك باشد ثابت است، پس اگر ملكی مشاع بوده ولی تقسيم شده باشد و سپس يكی از آنان سهم خود را بفروشد، برای ديگری حق شفعه ثابت نيست، چنانكه برای همسايه ملك نيز حق شفعه ثابت نمیباشد.
- (مسأله 2 ) حق شفعه منحصر به موردی است كه عينِ فروخته شده فقط بين دو نفر مشترك باشد. پس اگر بيش از دو نفر شريك باشند و يكی از آنان سهم خود را بفروشد، هيچ كدام از شركا حق شفعه ندارند، بلكه اگر جز يك نفر بقيه شركا سهم خود را در يك معامله بفروشند، ثبوت حق شفعه برای آن يك نفر محل اشكال است.
- (مسأله 3 ) حق شفعه در چيزهای غير منقول كه قابل تقسيم باشند، مانند زمين و خانه و باغ، قطعی است، ولی در چيزهای ديگر محل اشكال است و احتياط در مصالحه میباشد، همچنين اين حق در مورد فروش خانه و زمين و مغازه قابل تقسيم قطعی است، ولی در مورد بخشش به عوض يا صلح آنها محل اشكال است. و در هبه مجانی و قرار دادن مهريه حق شفعه ثابت نيست.
- (مسأله 4 ) اگر زمين مشترك نباشد، ولی راهرو يا آبروی آن مشترك باشد و زمين يا آبرو يا راهرو فروخته شود حق شفعه ثابت است.
- (مسأله 5 ) هر گاه خريدار مسلمان باشد شريكی كه میخواهد از حق شفعه بر او استفاده كند بايد مسلمان باشد، خواه فروشنده مسلمان باشد يا كافر. پس كافر بر مسلمان حق شفعه ندارد، زيرا حق شفعه نوعی تسلط بر ديگری است و كافر بر مسلمان تسلط ندارد. و در صورتی كه خريدار مسلمان نباشد لازم نيست شريك مسلمان باشد.
- (مسأله 6 ) شريك در صورتی حق شفعه دارد كه قدرت پرداخت قيمت جنس فروخته شده را داشته باشد. پس كسی كه از پرداخت آن عاجز است حق شفعه ندارد، مگر اينكه خريدار قبول نمايد.
- (مسأله 7 ) شريكی كه حق شفعه دارد نمیتواند نسبت به قسمتی از سهم فروخته شده شريك، حق خود را اعمال كند، بلكه بايد تمام آن را قبول يا رد نمايد.
- (مسأله 8 ) كسی كه حق شفعه دارد ومیخواهد آن را به دست آورد فقط بايد همان مبلغی را كه خريدار به شريكش داده بپردازد، و آنچه را بابت دلالی و مانند آن داده لازم نيست بپردازد.
- (مسأله 9 ) اگر خريدار سهمی را كه خريده به ديگری بفروشد، كسی كه حق شفعه دارد میتواند به خريدار اول مراجعه كند و پولی را كه وی پرداخته به او بدهد، در اين صورت معامله دوم باطل میشود و خريدار دوم میتواند پول خود را از خريدار اول پس بگيرد.
- (مسأله 10 ) در شفعه، صيغه و لفظ خاصی شرط نيست، بلكه شريك با عمل خود نيز میتواند حق شفعه را اعمال نمايد و قيمت سهم فروخته شده شريك را به او بپردازد و آن را تملك نمايد. همچنين در شفعه، قبول شريك يا ديگری نيز شرط نمیباشد.
- (مسأله 11 ) استفاده از حق شفعه فوری است، پس اگر شريك سهلا نگاری نمايد و بدون عذر تأخيراندازد حق او ساقط میشود. و در صورت استفاده از حق شفعه همان مبلغ تعيين شده را بايد به فروشنده بپردازد، نه كمتر و نه بيشتر، اگر نقد است نقد و اگر نسيه است نسيه.
- (مسأله 12 ) حق شفعه قابل اسقاط و مصالحه با خريدار، با عوض يا بدون عوض، میباشد، ولی ارث بردن آن محل اشكال است و بنابر احتیاط ترک شود.
دیدگاهتان را بنویسید