مسائل عاريه
مسائل عاريه
«عاريه» آن است كه انسان مال خود را به ديگری بدهد تا از آن استفاده كند و در مقابل چيزی هم از او نگيرد.
- (مساله 1) عاريه دادن چيز غصبی و چيزی كه مال انسان است ولی منفعت آن را به ديگری واگذار كرده، مثلاً آن را اجاره داده، در صورتی صحيح است كه مالك آن چيز يا آن منفعت به عاريه دادن آن رضايت دهد يا از قرائن معلوم شود كه راضی است.
- (مساله 2) چيزی را كه منفعت آن مال انسان است، مثلاً خانهای كه آن را اجاره كرده، میتواند به شخص مورد اطمينان عاريه دهد، ولی اگر در اجاره شرط كرده باشند يا اطلاق اجاره منصرف به اين باشد كه تنها خودش از آن استفاده نمايد، نمی تواند آن را به ديگری عاريه دهد.
- (مساله 3) اگر ديوانه يا سفيه يا بچه و يا مفلس، مال خود را عاريه دهد صحيح نيست، اما اگر ولی بچه يا ديوانه، مصلحت بداند كه مال او را عاريه دهد و بچه يا ديوانه، آن مال را به دستور ولی خود به عاريه كننده برساند اشكال ندارد.
- (مساله 4) در عاريه طلا يا نقره اگر تلف شود، هر چند در نگهداری آن كوتاهی نشده باشد، عاريه گيرنده ضامن است و در غير طلا و نقره اگر در نگهداری آن كوتاهی نكند و در استفاده بردن از آن زيادهروی نكرده باشد ضامن نيست، مگر اينكه هنگام عاريه شرط كرده باشند كه اگر تلف شود عاريه گيرنده ضامن باشد.
- (مساله 5) اگر طلا و نقره را عاريه نمايد و شرط كند كه در صورت از بين رفتن، ضامن نباشد بنابر اقوی ضامن نيست.
- (مساله 6) اگر عين عاريه شده در اثر استفاده مُجازی كه به خاطر آن عاريه شده، مانند عاريه لامپ و بلندگو، بدون زياده روی و يا كوتاهی در حفظ آن از بين برود يا دچار نقصی شود عاريه گيرنده ضامن نيست، مگر اينكه ضمانت او شرط شده باشد يا عاريه دهنده غاصب باشد.
- (مساله 7) اگر عاريه دهنده بميرد يا شرعا نتواند در مال خود تصرف كند، مثلاً ديوانه شود، عاريه گيرنده بايد فورا مالی را كه عاريه كرده به ورثه ميّت يا ولی كسی كه نمیتواند در مال خود تصرف كند برساند.
- (مساله 8) اگر ظرف طلا و نقره را برای زينت اطاق عاريه دهند محل اشكال است، احوط ترک است و اگر برای استفاده و استعمال عاريه دهند حرام است.
- (مساله 9) عاريه دادن گوسفند برای استفاده از شير و پشم آن و عاريه دادن حيوان نر برای جفت گيری صحيح است.
- (مساله 10) اگر ظرف نجس را برای خوردن يا آشاميدن از آن عاريه دهد بايد نجس بودن آن را به كسی كه عاريه میگيرد بگويد.
- (مساله 11) كسی كه چيزی را عاريه داده هر وقت بخواهد میتواند آن را پس بگيرد و كسی هم كه عاريه كرده هر وقت بخواهد میتواند آن را پس دهد. و در صورت اول اگر پس گرفتن عرفا موجب خسارت عاريه گيرنده شود بايد يا مهلت دهد و يا خسارت را جبران نمايد.
- (مساله 12) اگر چيزی را كه عاريه كرده به مالك يا وكيل و يا ولی او تحويل دهد و بعد آن چيز تلف شود عاريه كننده ضامن نيست، ولی اگر آن را تحويل ندهد و مثلاً بدون اجازه به جايی ببرد كه صاحبش آن را معمولاً به آنجا میبرده و بعد تلف شود يا ديگری آن را تلف كند ضامن است.
- (مساله 13) چيزی را كه عاريه كرده بدون اجازه صاحب آن نمی تواند به ديگری عاريه يا اجاره دهد و اگر با اجازه به ديگری عاريه دهد و از دنيا برود يا ديوانه شود، در صورتی كه عاريه دوم از طرف خود مالك باشد باطل نمی شود.
- (مساله 14) اگر بداند چيزی را كه عاريه كرده غصبی است بايد آن را به صاحبش برساند و نمی تواند به عاريه دهنده بدهد و خودش نيز نمی تواند از آن استفاده نمايد.
- (مساله 15) اگر مالی را كه میداند غصبی است عاريه كند و از آن استفاده ای ببرد و در دست او از بين برود، مالك میتواند عوض آن را از او يا از كسی كه مال را غصب كرده مطالبه نمايد، همچنين مالك میتواند عوض استفاده هايی را كه عاريه گيرنده برده از هر كدام مطالبه نمايد و اگر عوض استفاده آن را از عاريه كننده بگيرد او نمیتواند آن را از عاريه دهنده مطالبه نمايد.
- (مساله 16) اگر عاريه گيرنده به غصبی بودن مال آگاهی نداشته باشد و مال در دست او تلف شود و صاحب مال عوض آن را از او بگيرد، او هم میتواند عوض را از عاريه دهنده مطالبه نمايد، مگر اينكه چيزی را كه عاريه كرده طلا و نقره باشد يا عاريه دهنده با او شرط كرده باشد كه اگر آن چيز از بين برود عوضش را بدهد، كه در اين دو صورت نمی تواند چيزی را كه به صاحب مال می دهد از عاريه دهنده مطالبه نمايد.
- (مساله 17) اگر چيزی را برای استفاده خاصی عاريه نمايد استفادههای ديگر از آن، هر چند متعارف باشد، جايز نيست و اگر تخلف كند و عين تلف شود ضامن است، بلكه عوض استفاده ها را نيز بايد بدهد. و اگر چيزی موارد استفاده گوناگون دارد بايد هنگام عاريه نوع استفاده از آن معيّن شود.
- (مساله 18) عاريه يك چيز به چند نفر معيّن صحيح است، ولی عاريه دادن آن به جماعتی كه تعداد آنها معلوم نيست اشكال دارد.
دیدگاهتان را بنویسید