اقسام آب و احکام آبها
آب مطلق و مضاف:
آب يا مطلق است يا مضاف، «آب مضاف» آبی است كه آن را از چيزی بگيرند مثل آب ميوه و گلاب، يا با چيزی مخلوط كنند مثل آبی كه به قدری با گِل و مانند آن مخلوط شده كه ديگر به آن «آب» نمیگويند. و غير اين ها را «آب مطلق» گويند.
اقسام آب مطلق:
آب مطلق بر پنج قسم است: «آب كُر»، «آب قليل»، «آب جاری»، «آب باران» و «آب چاه».
1 ـ آب كُر
ظاهر آنست که کُرّ بعنوان آب غالب بر نجس ذکر شده بنابراین اگر چنانچه غلبه آب مطلق بر شیء نجس باشد بطوری که عین نجس و یا مزه، بو، رنگ آن نباشد و در اثر آن آب نجاست برطرف شود پاک شده ومحکوم بطهارة می باشد. و آنچه موضوعیت دارد و ملاک است ازاله و برطرف شدن نجاست و ترکیب آن می باشد بهر نحوی که باشد و این در پنج قسم آب مطلق جاری است
(مسأله 24) «آب كُر» بنابر احتياط واجب، مقدار آبی است كه اگر در ظرفی كه طول، عرض و عمق آن هر يك سه وجب و نيم معمولی است (سه وجب و نيم معمولی حدود «73» سانتى متر است) بريزند آن ظرف پر شود و وزن آن از «128» من تبريز، بيست مثقال كمتر است.(بنابراين وزن آب كر تقريبا «384» كيلوگرم می شود.) بنابراين آب لوله ها كه معمولاً متصل به منبع بزرگ است و همچنين هر لولهای كه متصل به كر باشد حكم آب كر را دارد.
(مسأله 25) اگر عين نجس مانند: ادرار، خون، مشروبات الكلی و يا چيزی كه نجس شده و حامل عين نجس است به آب كر برسد، چنانچه رنگ يا بو و يا مزه آب را تغيير دهد آب كر نجس می شود، ولی اگر تغيير ندهد و يا به چيز ديگری غير از عين نجاست تغيير كند نجس نمیشود، هر چند شايسته است از آب نظيف و پاكيزه استفاده شود.
(مسأله 26) اگر عين نجاست به آبی كه بيشتر از كر است برسد و بو يا رنگ يا مزه قسمتی از آن را تغيير دهد، چنانچه مقداری كه تغيير نكرده كمتر از كر باشد تمام آن آب نجس میشود، ولی اگر مقداری كه تغيير نكرده به اندازه كر يا بيشتر از كر باشد تنها مقداری كه تغيير كرده نجس است.
(مسأله 27) اگر چيز نجس را زير شيری كه متصل به كر است بشويند، آبی كه از آن چيز می ريزد چنانچه متصل به كر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد و عين نجاست هم در آن نباشد پاك است.
(مسأله 28)اگر مقداری از آب كر يخ ببندد و بقيه آن به اندازه كر نباشد، چنانچه نجاست به آن برسد نجس می شود و هر مقدار از يخ هم كه آب شود نجس است.
(مسأله 29) اگر انسان شك كند آبی كه به اندازه كر بوده از كر كمتر شده يا نه، در صورتی كه تفاوت فاحشی پيدا نكرده باشد حكم آب كر را دارد؛ يعنی نجاست را پاك می كند و اگر نجاستی هم به آن برسد نجس نمی شود. و آبی كه از كر كمتر بوده و انسان شك دارد به اندازه كر شده يا نه حكم آب كر را ندارد.
(مسأله 30 )كر بودن آب از سه راه ثابت می شود:
اول ـ خود انسان به كر بودن آن يقين يا اطمينان پيدا كند.
دوم ـ دو مرد عادل به كر بودن آن گواهی دهند.
سوم ـ كسی كه آب در اختيار اوست و متهم به بیاعتنايی به مسائل شرعی نيست از كر بودن آب خبر دهد.
2 ـ آب قليل:
«آب قليل» آبی است كه كمتر از كر باشد و از زمين هم نجوشد.
(مسأله 31) اگر آب قليل روی چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد نجس می شود، ولی اگر از بالا آب قليل را روی چيز نجس بريزند، مقداری كه به چيز نجس میرسد نجس و هر چه بالاتر از آن باشد پاك است.
(مسأله 32 ) اگر آب قليل مانند فواره با فشار از پايين به بالا رود، در صورتی كه نجاست به بالا برسد آب قسمت پايين نجس نمیشود، ولی اگر نجاست به پايين آب برسد بالا هم نجس می شود.
(مسأله 33) آب قليلی كه هنگام شستن محل ادرار و مدفوع به بدن يا لباس ترشح می كند، با پنج شرط اجتناب از آن لازم نيست، هر چند پاك و مطهر بودن آن محل اشكال است:
اول ـ آن آب تغيير به صفات نجاست نكرده باشد.
دوم ـ نجاستی از بيرون به محل نرسيده باشد.
سوم ـ نجاست ديگری مانند خون، همراه ادرار يا مدفوع بيرون نيامده باشد.
چهارم ـ ذرههای مدفوع در آب نباشد.
پنجم ـ مدفوع يا ادرار، هنگام بيرون آمدن، بيش از اندازه معمول، محل را آلوده نكرده باشد.
و اگر هنگام شتن محل ادرار و مدفوع را با آبی كه متصل به كر يا جاری است تطهير نمايند و در اين هنگام، آبی به بدن يا لباس ترشح كند، چنانچه بو يا رنگ يا مزه آن آب به وسيله نجاست تغيير نكرده باشد يا ذرههای مدفوع در آن آب نباشد، اجتناب از آن لازم نيست.
3 ـ آب جاری:
«آب جاری» آبی است كه از زمين جوشيده و بر آن جريان داشته باشد، مانند آب چشمه و قنات.
(مسأله 34) آب جاری گرچه كمتر از كر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا هنگامی كه بو يا رنگ يا مزه آن به وسيله نجاست تغيير نكرده پاك است و اگر آن را تغيير دهد، آن مقداركه تغيير يافته نجس و طرفی كه به چشمه پيوسته است، هر چند كمتر از كر باشد، پاك است.
(مسأله 35 ) آب چشمه ای كه جاری نيست، ولی طوری است كه اگر از آن بردارند باز می جوشد، حكم آب جاری را دارد. و نيز آبی كه كنار نهر ايستاده و متصل به آب جاری است، در نجس نشدن حكم آب جاری را دارد.
(مسأله 36) چشمه ای كه مثلاً در زمستان میجوشد و در تابستان از جوشش می افتد، فقط وقتی كه میجوشد حكم آب جاری را دارد.
(مسأله 37) آبی كه روی زمين جريان دارد، ولی از زمين نمی جوشد، چنانچه كمتر از كر باشد و نجاست به آن برسد نجس می شود.
(مسأله 38) آب لوله كشی منازل و ساختمان ها اگر به كر يا شبكه آب شهری پيوسته باشد، مانند آب جاری است.
4 ـ آب باران
(مسأله 39) «باران» در صورتی پاك كننده است كه عرفا بگويند باران می بارد؛ و بنابر احتياط، به مقداری باشد كه اگر بر زمينِ سخت ببارد جريان پيدا كند، و باريدن چند قطره كافی نيست.
(مسأله 40) اگر بر چيز نجسی كه عين نجاست در آن نيست يك مرتبه باران ببارد، جايی كه باران به آن رسيده پاك می شود و در فرش و لباس و مانند آن بنابر احتياط بايد بيشترين آبی كه جذب آن شده با فشار و يا به هر وسيله ديگر خارج گردد، ولی اگر بر چيزی كه عين نجاست در آن است باران ببارد، تا هنگامی كه عين نجاست برطرف نشود پاك نمی شود.
(مسأله 41) اگر باران به عين نجس ببارد و به جای ديگر ترشح كند، چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد و بو يا رنگ و يا مزه نجاست نگرفته باشد پاك است. همچنين اگر بر روی پشت بام عين نجاست باشد، تا وقتی باران به بام میبارد آبی كه به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان میريزد پاك است، ولی اگر بعد از قطع باران معلوم باشد آبي كه میريزد به چيز نجس رسيده است نجس می باشد.
(مسأله 42) چنانچه بر زمين نجسی باران ببارد پاك می شود و اگر باران هنگامی كه میبارد جاری شود و به جای نجسی كه باران نباريده برسد، آنجا را نيز پاك می كند. همچنين اگر باران بر خاك نجس ببارد و يقين كنيم در حال باريدن، آب مطلق به همه اجزای خاك رسيده پاك می شود، ولی اگر خاك از رطوبت و يا رسيدن آب مضاف گِل شود پاك نمی شود.
5 ـ آب چاه:
(مسأله 43) آب چاهی كه از زمين می جوشد، گرچه كمتر از كر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتی كه بو يا رنگ يا مزه آن را تغيير نداده پاك است، ولی مستحب است پس از رسيدن بعضی از نجاست ها مقداری كه در كتاب های مربوطه گفته شده از آن آب بكشند.
(مسأله 44) اگر نجاستی در چاه بريزند و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، چنانچه تغيير آب چاه از بين برود، موقعی پاك میشود كه با آب تازهای كه از چاه میجوشد مخلوط گردد و آب پاك بر آن غلبه كند.
احكام آبها:
(مسأله 45) آب مضاف، مانند آب ميوهها، گلاب و آب گلآلودی كه ديگر به آن آب نگويند، چيز نجس را پاك نمی كند و وضو و غسل نيز با آن باطل است.
(مسأله 46)آب مضاف هر چند به اندازه كر هم باشد، چنانچه ذرهای نجاست به آن برسد نجس میشود، ولی اگر از بالا روی چيز نجس بريزد، مثلاً گلاب از گلابدان روی دست نجس بريزد، مقداری كه به چيز نجس رسيده نجس، و مقداری كه بالاتر از آن است پاك می باشد و نيز اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا برود، چنانچه نجاست به بالا برسد پايين نجس نمی شود.
(مسأله 47) اگر آب مضاف نجس با آب كر به گونه ای مخلوط شود كه ديگر به آن آب مضاف نگويند، بلكه بگويند آب مطلق است پاك میشود.
(مسأله 48) آبهای معدنی و آب برخی درياچه ها كه با نمك مخلوط شده است و نيز آب لوله كشی كه در آن كلُر ريختهاند، حكم آب مطلق را دارد، مگر اينكه مقدار مخلوط شده به قدری زياد باشد كه به آن «آب مطلق» نگويند.
(مسأله 49) آبی كه مطلق بوده و معلوم نيست مضاف شده يا نه، حكم آب مطلق را دارد؛ يعنی چيز نجس را پاك میكند و وضو و غسل هم با آن صحيح است و آبی كه مضاف بوده و معلوم نيست مطلق شده يا نه، حكم آب مضاف را دارد؛ يعنی چيز نجس را پاك نمیكند و وضو و غسل هم با آن باطل است.
(مسأله 50) آبی كه مطلق يا مضاف بودن آن معلوم نبوده و مشخص نباشد كه قبلاً مطلق يا مضاف بوده، نجاست را پاك نمیكند و وضو و غسل نيز با آن باطل است، ولی اگر به اندازه كر يا بيشتر باشد و نجاست به آن برسد، حكم به نجس بودن آن نمیشود، هرچند احوط اجتناب است و اين احتياط ترك نشود.
(مسأله 51) به آبی كه هنگام برطرف كردن نجاست از چيز نجس جدا میشود «غُساله» میگويند. حال اگر بخواهند با آب قليل چيز نجسی را آب بكشند، غساله اول آن كه به خودی خود يا به وسيله فشار از آن خارج میشود نجس است و اگر از چيزهايی است كه دو مرتبه بايد شسته شود، از غساله دوم نيز بايد اجتناب نمايند.
(مسأله 52) چيز نجسی را كه در آب كر يا جاری فرو میبرند، اگر از چيزهايی باشد كه در مرتبه اول پاك میشود، غساله آن پاك است و اگر از چيزهايی باشد كه با دو بار فرو بردن در آب پاك میشود، غسالهای كه پس از بار دوم از آن میريزد پاك است.
(مسأله 53) آبی كه عين نجاست، مثل خون يا ادرار، به آن برسد و بو يا رنگ و يا مزه آن را تغيير دهد، اگر چه كر يا جاری باشد نجس میشود، ولی اگر اوصاف آن به واسطة نجاستی كه بيرون آن است تغيير كند ـ مثلاً مرداری كه كنار آب و خارج از آن است بوی آن را تغيير دهد ـ نجس نمی شود.
(مسأله 54) آبی كه عين نجاست در آن ريخته و بو يا رنگ و يا مزه آن را تغيير داده، چنانچه به كر يا جاری متصل شود يا باران در آن بريزد و تغيير آن از بين برود، بنابراحتياط واجب در صورتی پاك میشود كه آب باران يا كر يا جاری با آن مخلوط گردد و بر آن غلبه كند، همچنين است حكم آب قليلی كه نجس شده باشد. پس اگر آب حوضچه هايی كه كمتر از كر می باشد نجس شود، پاك شدن آن به مجرد اتصال به آب كر يا جاری محل اشكال است.و با غلبه آب مطلق پاک می شود.
(مسأله 55) آب پاكی كه معلوم نيست نجس شده، همچنان پاك است و آب نجسی كه پاك شدن آن معلوم نيست، همچنان نجس است.
(مسأله 56) نيمخورده سگ و خوك، نجس و خوردن آن حرام است و نيمخوردة حيوانات حلال گوشت، پاك و خوردن آن، در غير پرندگان و گربه، مكروه است و در گربه گفته شده كراهت ندارد و در پرندگان كراهت آن محل تأمل است. و بنابر آنچه در بعضی روايات آمده است نيم خوردة مؤمن شفاست.
دیدگاهتان را بنویسید