چيزهايی كه سفر را قطع میكند
چيزهايی كه سفر را قطع میكند :
الف ـ رسيدن به وطن:
(مسأله 477) محل تولد انسان در صورتی كه در آنجا سكونت و اقامت نداشته و ندارد و عملاً از آنجا اعراض كرده باشد حكم وطن را ندارد.
(مسأله 478) «اعراض از وطن» به معنای انصراف از سكونت در آنجاست و تنها به قصد و نيّت متحقق نمیشود، بلكه بايد عملاً اعراض كرده باشد و تشخيص آن با عرف است و به گونهای باشد كه اقامتگاه فعلی او حساب نشود.
(مسأله 479) «زوجه» به طور اطلاق در توطّن (انتخاب وطن) تابعيت همسر را ندارد، بلكه در صورتی كه زن و شوهر بنا داشته باشند با هم زندگی كنند محل زندگی شوهر برای همسرش نيز وطن محسوب میشود، ولی با توافق شوهر نخواهد در وطن شوهر زندگی كند، هر جا را كه برای خودش وطن قرار دهد وطن او میباشد همچنين «اولاد» در صورتی كه بالغ و رشيد باشند،[1] میتوانند در انتخاب وطن و محل زندگی مستقل بوده و از تابعيت پدر و مادر خارج شوند.
(مسأله 480) جايی را كه انسان محل زندگی خود قرار داده هنگامی وطن او حساب میشود كه قصد نداشته باشد بعد از مدتی از آنجا برود و لازم نيست قصد ماندن هميشگی داشته باشد، بلكه اگر قصد دارد بعد از چندين سال از آنجا برود، ولی مدت ماندن او در محل طولانی باشد و آنجا اقامتگاه فعلی او محسوب شود، به گونهای كه وقتی در آنجا وارد میشود به خانه و زندگی خود وارد شده و ديگر به او مسافر نگويند، آنجا هم حكم وطن را خواهد داشت.
(مسأله 481) كسی كه نيمی از سال در يك شهر و نيمی از آن را در شهر ديگر زندگی میكند، هر دو شهر وطن اوست و نيز اگر بيشتر از دو محل را برای زندگی اختيار كرده باشد همه آنها وطن او محسوب میشوند.
(مسأله 482) مسافر اگر به جايی برسد كه وطن او بوده، ولی از آنجا به طور كلی صرفنظر كرده نمازش شكسته است، هر چند در آنجا ملك داشته باشد و وطن ديگری هم برای خود اختيار نكرده باشد، مگر اينكه بخواهد هميشه در شهرها سياحت كند و اصلاً برای خود وطنی انتخاب ننمايد كه در اين صورت نماز او در همه جا تمام است.
ب ـ قصد اقامه:
به جايی كه وطن انسان نيست ولی میخواهد حدّاقل ده روز در آنجا بماند «محل اقامه» گفته میشود.
(مسأله 483) مسافری كه قصد دارد ده روز پشت سر هم در يك محل بماند يا میداند ناخواسته ده روز در يك محل میماند، بايد نمازهای خود را در آن محل تمام بخواند.
(مسأله 484) مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند لازم نيست قصد ماندن شب اول و شب يازدهم را داشته باشد و همين كه قصد كند از اذان صبح روز اول تا مغرب روز دهم بماند بايد نماز را تمام بخواند، همچنين به عنوان مثال اگر قصدش اين باشد كه از ظهر روز اول تا ظهر روز يازدهم بماند بايد نماز را تمام بخواند.
(مسأله 485) مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند در صورتی بايد نماز را تمام بخواند كه بخواهد تمام ده روز را در يك جا بماند، پس اگر قصد ماندن در دو محل را داشته باشد، مانند كسی كه بخواهد در دو شهر نزديك به هم بماند، بايد نماز را در هر دو محل شكسته بخواند.
(مسأله 486) ميزان در وحدت يا تعدد محل، حكم عرف است، پس اگر در يك شهر قصد ده روز كند گردش او در محلههای آن شهر مانعی ندارد، هر چند آن شهر بزرگ باشد، مگر آنكه محلههای آن شهر به گونهای از يكديگر دور و جدا باشند كه چند محل حساب شوند و شخصی را كه از يك محله به محله ديگر رفته بگويند مسافرت كرده است.
(مسأله 487) مسافری كه میخواهد ده روز در محلی بماند، اگر از اول قصد داشته باشد در بين ده روز به اطراف آنجا هم برود، در صورتی به قصد او ضرر نمیزند كه آن اطراف نيز در نظر مردم جزو همان محل به حساب آيد، مانند باغها و قبرستان اغلب شهرها، گرچه كمی از حد ترخّص بگذرد و در غير اين صورت به قصد او ضرر میزند، هر چند زود برود و برگردد، پس كسانی كه محل اقامه را مقرّ خود قرار میدهند، ولی بنا دارند در ضمن ده روز به دهات اطراف نيز بروند بايد نماز را شكسته بخوانند.
(مسأله 488) مسافری كه تصميم دارد ده روز در محلی بماند، اگر چه احتمال بدهد كه برای ماندن او مانعی پيش آيد، در صورتی كه احتمال او ضعيف و غير قابل توجه باشد بايد نماز را تمام بخواند.
(مسأله 489) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، چنانچه پيش از خواندن يك نماز چهار ركعتی ادا، از ماندن منصرف شود يا مردد شود كه در آنجا بماند يا بجای ديگر برود، بايد نماز را شكسته بخواند، ولی اگر چه پس از خواندن يك نماز چهار ركعتی ادا، از ماندن منصرف يا مردد شود، تا وقتی كه در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.
(مسأله 490) اگر به خيال اينكه رفقايش میخواهند ده روز در محلی بمانند قصد كند كه ده روز در آنجا بماند و پس از خواندن يك نماز چهار ركعتی بفهمد كه آنها قصد نكردهاند، اگر چه خودش هم از ماندن منصرف شود، تا مدتی كه در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند.
(مسأله 491) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند اگر روزه بگيرد و بعد از ظهر از ماندن در آنجا منصرف شود، چنانچه يك نماز چهار ركعتی ادا، خوانده باشد روزهاش صحيح است، و تا وقتی كه در آنجا هست بايد نماز را تمام بخواند و روزههايش را بگيرد و اگر يك نماز چهار ركعتی ادا نخوانده باشد روزه آن روزش صحيح است، ولی بايد نمازهای خود را شكسته بجا آورد و در روزهای بعد هم روزه نگيرد.
(مسأله 492) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، چنانچه از ماندن منصرف شود و شك كند پيش از آنكه از قصد ماندن برگشته يك نماز چهار ركعتی خوانده است يا نه، بايد نمازهای خود را شكسته بجا آورد، مگر اينكه شك او بعد از وقت باشد كه در اين صورت بايد نمازهای خود را تمام بخواند.
(مسأله 493) اگر مسافر به نيّت اينكه نماز را شكسته بخواند مشغول نماز شود و در بين نماز تصميم بگيرد كه ده روز يا بيشتر در آنجا بماند، بايد نماز را چهار ركعتی تمام نمايد.
(مسأله 494) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر در بين نماز چهار ركعتی از قصد خود برگردد يكی از سه حالت را دارد:
الف ـ چنانچه مشغول ركعت سوم نشده است، بايد نماز را دو ركعتی تمام كند و تا وقتی در آنجا هست نمازهای ديگرش را شكسته بخواند.
ب ـ چنانچه مشغول ركعت سوم شده، ولی هنوز به ركوع نرفته است، بايد بنشيند و نماز را دو ركعتی تمام كند و بنابر احتياط برای هر يك از ايستادن بيجا و ذكری كه گفته دو سجده سهو بجا آورد و تا وقتی در آنجا هست نمازهای ديگرش را شكسته بخواند.
ج ـ چنانچه به ركوع ركعت سوم رسيده است، بنابر احتياط واجب نماز را تمام كند و يك نماز شكسته هم بخواند و تا وقتی در آنجا هست نمازهايش را هم شكسته و هم تمام بجا آورد.
(مسأله 495) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتی ادا تصميم بگيرد به يك جا كه كمتر از سفر شرعی است يك مرتبه يا چند مرتبه برود و به محل اقامه خود برگردد و ده روز بماند، بايد در رفتن و برگشتن و محل اقامه نماز را تمام بخواند.
(مسأله 496) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، اگر بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتی ادا بخواهد بجايی كه كمتر از سفر شرعی است برود و پيش از ماندن ده روز به محل اقامه اولش برگردد و از آنجا نيز پيش از ماندن ده روز به وطنش يا به محل ديگری كه سفر شرعی است برود، يكی از دو صورت را دارد:
الف ـ اگر وسائل و اثاثيه خود را از محل اقامه جمعآوری كرده و برگشتن او به محل اقامه فقط به عنوان عبور باشد، در اين صورت در مسير رفتن به جايی كه كمتر از سفر شرعی است و نيز در آنجا بنابر احتياط واجب نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند، ولی در برگشتن به محل اقامه و در محل اقامه و بعد از آن شكسته بخواند.
ب ـ اگر وسائل و اثاثيه خود را از محل اقامهاش جمعآوری نكرده، بلكه میخواهد پس از بازگشت به محل اقامه چند روزی در آنجا بماند و از آنجا به قصد وطن يا جای ديگری كه سفر شرعی است حركت كند، در اين صورت بنابر احتياط واجب در مسير رفتن به آنجا و در آنجا و در برگشتن به محل اقامه و خود محل اقامه نماز را هم شكسته و هم تمام بخواند و پس از حركت به وطن يا محل ديگری كه سفر شرعی است شكسته بخواند.
(مسأله 497) مسافری كه قصد كرده ده روز در محلی بماند، چنانچه بعد از خواندن يك نماز چهار ركعتی ادا بخواهد به جای ديگری كه كمتر از سفر شرعی است برود و ده روز در آنجا بماند، بايد در مسير رفتن و در جايی كه قصد ماندن ده روز كرده نماز را تمام بخواند، ولی اگر جايی كه میخواهد برود سفر شرعی باشد، بايد هنگام رفتن نماز را شكسته بخواند و چنانچه در آنجا قصد ماندن ده روز كند نماز را تمام بجا آورد.
(مسأله 498) مسافری كه قصد كرده است ده روز در محلی بماند اگر بيشتر از ده روز در آنجا بماند، تا وقتی مسافرت نكرده بايد نماز را تمام بخواند و لازم نيست دوباره قصد ماندن ده روز كند.
(مسأله 499) مسافری كه قصد كرده است ده روز در محلی بماند بايد روزه واجب خود را بگيرد و میتواند روزه مستحبی را هم بجا آورد و نماز جمعه و نافله ظهر و عصر را هم بخواند.
ج ـ توقف يك ماه بدون قصد:
(مسأله 500) مسافری كه پس از رسيدن به سفر شرعی در حال ترديد در محلی مانده و نمیداند ده روز میماند يا نه، چنانچه سی روز به حال ترديد بماند بايد نماز را شكسته بخواند، ولی پس از سی روز ـ گرچه مدت كمی بماند ـ بايد نماز را تمام بخواند و اگر پيش از رسيدن به سفر شرعی در رفتن بقيه راه مردد شود، از وقتی كه مردد میشود بايد نماز را تمام بخواند، ولی اگر به سفر شرعی رسيده و تصميم دارد قبل از ده روز به محل خود برگردد بايد نماز را شكسته بجا آورد.
(مسأله 501) مسافری كه سی روز مردد بوده، در صورتی بعد از سی روز بايد نماز را تمام بخواند كه تمام مدت سی روز را در يك جا بماند، پس اگر مقداری از آن را در جايی و مقداری را در جای ديگر بماند، پس از سی روز هم، اگر قصد ماندن ده روز را ندارد بايد نماز را شكسته بجا آورد.
[1]. يعنی خودشان اهل درك و تشخيص باشند.
دیدگاهتان را بنویسید